प्रेस विज्ञप्ति

                                                                                                                   मिति:२०८०/०४/०९

महिलालाई अपमानित गर्ने गरी प्रयोग गरिएको शब्दावलीप्रति गम्भीर ध्यानाकर्षण

नेपाल सरकारको जिम्मेवार पदमा कार्यरत कर्मचारी राम एकवाल दासले तयार गरी प्रकाशन गरिएको वन रक्षक पदको लोकसेवा तयारी पुस्तकमा महिलालाई लक्षित गरी प्रयोग गरिएको शब्दावली र वाक्यांशप्रति महिला मानव अधिकार रक्षकहरुको राष्ट्रिय सञ्जाललगायतका महिला अधिकारको क्षेत्रमा काम गर्ने सङ्‌घसंस्थाहरुको गम्भीर ध्यानाकर्षण भएको छ ।

उक्त पुस्तकमा लेखिएको प्रश्नले हाम्रो समाजमा विद्यमान पितृसत्तात्मक सोच र महिलालाई हेर्ने विभेदकारी दृष्टिकोणलाई प्रतिविम्बित गरेको छ । पुस्तकको सेट २४ को पेज नं १४३, प्रश्न नं १८ मा प्रयोग गरिएको प्रश्न र सो को वैकल्पिक उत्तरमा प्रयोग गरिएका शव्दावली र वाक्यांशले महिलाको समग्र पहिचानमा अफवाह फैल्याएको र आत्मसम्मानमा गम्भीर चोट पुर्‍याएको छ भन्ने हाम्रो ठहर छ ।

यस्ताखाले प्रकाशन नेपालको संविधानको धारा १६ को सम्मानपूर्वक बाँच्न पाउने हक र धारा १७ को स्वतन्त्रताको हक, धारा १८ समानताको हक, धारा २४ छुवाछुत तथा भेदभाव विरुद्धको हकको उपधारा (३) को उत्पत्ति, जात वा र्‍सामाजिक भेदभावलाई न्यायोचित ठान्ने वा छुवाछुत तथा जातीय उच्चता वा घृणामा आधारित विचारको प्रचारप्रसार गर्न वा जातीय विभेदलाई कुनै पनि किसिमले प्रोत्साहन गर्न पाइने छैन, धारा ३८ महिलाको हक को उपधारा ३ मा महिलाविरुद्ध धार्मिक सामाजिक, सांस्कृतिक परम्परा, प्रचलन वा अन्य कुनै आधारमा शारीरिक, मानसिक, यौनजन्य, मनोवैज्ञानिक वा अन्य कुनै किसिमको हिंसाजन्य कार्य वा शोषण गरिने छैन लगायतका मौलिक हकहरुकोविरुद्धमा छ । त्यस्तै छापाखाना र प्रकाशनसम्बन्धी ऐन २०४८ पुस्तक प्रकाशन गर्ने व्यक्तिले कस्ता किसिमका भाषा र शब्दको चयन गर्ने भन्ने कुराको व्यवस्था नगरिएको हुँदा सोतर्फ पनि सम्बन्धित निकायको गम्भीर ध्यानाकर्षण गराउँदै सो ऐनमा आवश्यक संशोधन गरी यस्ता किसिमका लेखकलाई कानुनी दायरामा ल्याउन आवश्यक पहल गर्नेतर्फ पनि सम्बन्धित निकायको ध्यानाकर्षण गराउन चाहन्छौं । यस्ता किसिमका कार्यले महिलामाथि हुने हिंसा निजी होस् या सार्वनजनिक स्थल जहाँतहीँ विद्यमान छ भन्ने कुराको समेत पुष्टि गरेको छ । यस्ता हिंसा राज्य स्तरबाट हुने विभेदकारी जग तथा सोचको परिणाम हो भन्ने कुरामा कुनै दुईमत छैन ।

नेपाल सरकार, वन तथा वातावरण मन्त्रालयमा उच्च पदमा कार्यरत स.अधिकृत राम एकवाल दासको आम महिलामाथिको बुझाइ र त्यसलाई पुस्तकमार्फत नेपालभरीका पाठकसमक्ष पुर्‍याउन राखिएको प्रश्न–उत्तर अत्यन्तै आपत्तिजनक, खेदजनक र भर्तसनायोग्य छ । महिलाप्रति यस्ता निकृष्ट सोच र मानसिकता भएकाहरु राज्यको विभिन्न तहमा रहँदासम्म न त महिलालाई हेरिने विभेदकारी दृष्टिकोणमा परिवर्तन आउँछ, न त राज्यप्रति महिलाले अभिभावकत्व महसुस गर्ने वातावरण सृजना हुन्छ । त्यसैले अबका दिनमा महिलाको आत्मसम्मानमा चोट पुर्‍याउने खालका यस्ता गतिविधि हुन नदिन राज्यले आजै यी र यस्ता घटनाको आवश्यक छानबिन गरी सम्बन्धित व्यक्तिलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउन जरुरी छ । साथै महिलामाथि यस्तो निकृष्ट बुझाइ भएका निज दास जस्ता व्यक्ति नेपाल सरकारको कुनै पनि पदीय जिम्मेवारीमा बस्ने अधिकार छैन भन्ने हाम्रो मान्यता रहेको छ । तसर्थ, सरकारले निजलाई तत्कालै निलम्बन गरि सार्वजनिक रुपमा माफी माग्न लगाई प्रकाशित “नेपाल वन सेवा दिग्दर्शन, गेमस्काउट, वनरक्षक, सफलताको साथी” नाम गरेको पुस्तकलाई तत्कालै प्रतिवन्धित गरी आम महिलाको आत्मसम्मानमा लागेको चोटलाई सम्बोधन गर्नतर्फ ध्यानाकर्षण गराउँदै सरकार समक्ष जोडदार माग गर्दछौँ ।

श्‍यामकुमारी साह

अध्‍यक्ष

महिला मानव अधिकार रक्षकहरूको राष्ट्रिय सञ्‍जाल